İZZETTİN ÇALIŞLAR GÜNLÜKLERİ:

Atatürk'ün Birinci Dünya Savaşı esnasında kurmay başkanlığı yapmış olan Orgeneral İzzettin Çalışlar'ın günlükleri şüphesiz Atatürk'ün biyografisine büyük çapta katkılar sağlamış kaynak bakımından çapraz araştırmalar sonucu doğruluğu kanıtlanmıştır.

Orgeneral İzzettin Çalışlar'ın günlükleri toplam 27 defterdir.

Orgeneral İzzettin Çalışlar 1882 Yanya'da doğar, Atatürk'ten bir yıl sonra 1906'da, İnönü ile beraber Harp Akademisi'ni bitirir, başından sonuna kadar Balkan Savaşı'na ve Birinci Dünya Savaşı'na katılır. İstklal Savaşı, İnönü Muharebeleri'nde 61. Tümen Komutanı, Kütahya-Eskişehir ve Sakarya Muharebeleri'nde 1. Grup Komutanı, Büyük Taarruz'da da siklet merkezi bölgesindeki 1. Kolordu Komutanıdır.

Cumhuriyet döneminde de 13 yıl ordu komutanlığı yapar. 1939'da kendi isteğiyle emekliye ayrılır ve milletvekili olarak hizmete devam eder.

1951'de 69 yaşında iken vefat eder.

Orgeneral İzzettin Çalışlar'ın İstiklal Savaşı üzerine basılı üç kitabı vardır. Eskilerin deyimiyle "sahib-i seyfül kalem" bir komutandır. Yani "kılıç ve kalem sahibi" bir komutandır.

Günlüklerin özelliği, Birinci Dünya Savaşı'nda tümen, kolordu ve ordu kurmay başkanlıkları yapmış bir kurmay subayın günlük anıları ötesinde Atatürk'ün yaşamının bir kesitini vermesidir. Bu nedenle günlük, bir bakıma Atatürk'ün de günlüğünü yansıtır.

İzzettin Çalışlar, binbaşı ve yarbay rütbesi ile 22 Mart 1915'ten 5 Temmuz 1917'ye kadar tam 2 yıl 3.5 ay, Atatürk'ün kurmay başkanlığını yapmıştır.

Atatürk'ten bir yaş küçüktür fakat ilişkileri son derece örnek şekildedir. Atatürk kendisini çok beğenir ve taktir eder, beraberlikleri Atatürk'ün ölümüne kadar devam eder.

Sözü edilen günlükler, hemen hemen gün atlamadan, günü gününe yazılmış ceride şeklindedir. O nesil kurmayların aldığı fikri terbiyeyi ve gelecek kuşaklar için duydukları sorumluluk duygusu da göstermektedir.

Bu günlüklerin temel özellikleri ise; Muharebeler esnasındaki günlük yaşamı, Birinci Dünya ve İstiklal Savaşı'nı yapan bir nesil'in çektiklerini, özlemlerini, vatanları için vatanlarından başka her şeylerini nasıl feda ettiklerini, bizlere vatan bırakabilmek için nelere katlandıklarını,doğan çocuklarının ilk iki-üç yaşını göremeyenleri, çocuklarını göremeden şehit olanları, ailesinin ne durumda olduğunu, ne yiyip içtiğini bilmeden yıllarca cepheden cepheye koşan, vatan hudutları ile nişanlanan,evlenen bir nesli anlatır.

Atatürk'ü bizlere gerçekçi ve daha iyi tanıtır, bazı özelliklerini açıklar.

Günlükler incelendiğinde göze çarpan önemli bir nokta ise Orgeneral Çalışların titiz ve disiplinli olduğudur. Günlüğünü aksatmamak için bulduğu her defteri kullandığı görülür.