İNGİLİZ KRALI VIII EDWARD'IN TÜRKİYE ZİYARETİ ATATÜRK İLE BULUŞMASI (I.BÖLÜM)
Arşiv tam metin olarak Kral Edward'ın Türkiye'ye ziyareti ve gelişmeleri içermektedir. Tüm detayları ile verilmiştir. İki bölüm olarak paylaşılacaktır.
Kral Edward Yunanistan ziyaretinden sonra Türkiye'ye gelmiştir.
Kral Edward'ı Türk karasularında karşılamak üzere Orgeneral Fahrettin Paşa, mahiyetindeki heyet ile birlikte 3 Eylül 1936 sabahı Kocatepe ve Adatepe torpido muhripleriyle İmroz açıklarına hareket etti. Saat 08.00'de buraya vardı.
Kral Edward'ın yatı Nahlin ve yata refakat eden H 89 ve H 92 destroyerleri ufukta gözüktü. Hafif bir seyirle hareket eden Nahlin Yatı Türk gemilerinin yanından geçerken Türk denizcileri çimavira yaparak üç defa "yaşa" sedasıyla büyük misafiri selamladı. General Fahrettin Paşa ve Kralı karşılayacak olan heyet, Adatepe torpidosunun motoru ile Nahlin yatına yanaştı. Daha sonra Fahrettin Paşa yatın güvertesinde bulunan Kralı selamlayarak İngiliz ateşe Komessiyeli Kolonel Vits ile birlikte yat çıkmıştı.
Fahrettin Paşa burada Krala, Atatürk'ün selamlarını arzetti; Kralda memnuniyetle arzı teşekkür etti. Fahrettin Paşanın Kralla Almanca konuşması kendisini çok memnun etmiş ve Kral da bir Alman'dan farksız olarak Almanca konuştu.
Fahrettin Paşanın bu sıcak karşılamasına müteakip Seddülbahir'e doğru hareket edildi. Torpidolar 1915'te Alman denizaltısı tarafından batırılan Triyomf zırhlısının üzerinden geçerken Türk gemicileri müsaade isteyerek burada yatan kahraman İngilizlerin hatırasına çok güzel bir çelengi denize bıraktılar. Yapılan törende herkes ihtiram duruşuna geçmiş, bando İngiliz ve Türk marşlarını çalmış, sancaklar yarıya indirilmişti.
Kral Edward gösterilen bu incelik karşısında oldukça duygulandı ve "çok güzel düşünülmüş ince bir hareket"sözleriyle düşüncelerini ifade etmiştir. Tören esnasında Kral bol bol fotoğraf çektiği gibi, Orgeneral Fahrettin Altay'ın Çanakkale Savaşları hakkında harita üzerinde verdiği bilgileride dikkatle dinledi. Törenden sonra önde Nahlin yatı arkada iki İngiliz torpidosu ve en arkada Kocatepe ve Adatepe muhripleri olduğu halde saat 11.50'de Seddülbahir önüne gelindi.
Bu arada Kralı görmek için İstanbul'dan Çanakkale'den ve daha bir çok ilden binlerce kişi Seddülbahire gelmişti. Nahlin yatı burada demirleyince önce Sinop motoruyla Fahrettin Paşa daha sonra Graftan motoruyla Kral Edward iskeleye yanaşarak Seddülbahir'de Türk topraklarına ayak bastılar.
Bu samimi karşılamaya müteakip Kral maiyetinde İngiliz mezarlıklar komisyonu reisi Velington ve Fahrettin Paşa ile birlikte daha önce gönderilmiş olan otomobillerle evvela Seddülbahir İngiliz mezarlığına gitti. Kral burada şapkasını çıkardı. Siyah gözlüğünü takarak birer birer mezarların üstündeki isimleri okudu. Kral bütün mezarları gözden geçiriyor ve devamlı olarak mezarlıklar komisyonu reisi Velington'dan izahat alıyordu. Bu esnada Kral nezaket göstererek Fahrettin Paşaya: "Fotoğraf çekmeye müsaade var mıdır? Malum ya buraları artık müstahkem mevkidir..." deyince Paşa: "Haşmetmeap her şey emrinizdedir. Zatı şahaneleri için yasak bahis konusu olamaz" diye cevap verdi.
Teketepe kuzeyindeki küçük kumsal büyük misafirin bir hayli ilgisini çekti. Çanakkale savaşları esnasında ilk olarak buaraya çıkan İngiliz kuvvetleri bu muvaffakiyetlerine rağmen ilerleyememiş ve duraklamışlardı. Fahrettin Paşa burada geçen muharebeyi Krala şöyle değerlendirir.
"Haşmetmeab bu noktada iki hatalı hareket çarpışmıştı. Kaybeden biz olduk. Teketepe'yi müdafaa eden bizimkiler buraya çıkıldığını görünce arkamız kesiliyor diye vaktinden evvel çekildiler. Sizinkiler de ilerlemediler bizimkiler ise durabilirlerdi".
Bu değerlendirme üzerine Kral:
"Bizimkiler ilerleseydi hakikaten müdafilerin arkası kesilmez mi idi?" diyerek hatayı kendi askerlerinin üzerine almış ve böylece güzel bir nezaket örneği daha sergilemişti.
Kral Edward buradan ayrıldıktan sonra Kirte Köyü'nden geçmiş ve buradaki köyün harpte yandığını ve daha sonra tekrar kurulduğunu öğrenince oldukça mutlu olmuştu. Kral Edward Kirte Köyü'nün harpte yıkılmış evleri önünde şapkası elinde olduğu halde hürmetle durdu. Bu esnada yanında çocuğu bulunan yaşlı bir adamın hayatını merak eden Kral, adamın burada savaştığını ve adının da Ahmet Çavuş olduğunu öğrenince kendisiyle bir müddet sohbet etti.
Ertesi günü Kral Edward'ın artık İstanbul yolculuğu ve çok merak ettiği Atatürk ile karşılaşmasına az bir zaman kalmıştı.
Kilye'de Fahrettin Paşa ile çok samimi bir şekilde vedalaştı. Çanakkale halkının kendisine gösterdiği yakınlıktan dolayı teşekkür etti. Büyük misafir bu samimi uğurlamadan dolayı oldukça duygulanmış ve alkışlara şapkasını sallayarak karşılık vermişti. Kral ile halkın bu şekilde karşılıklı selamlaşması sahilde bekleyen motorun hareketinden yata varıncaya kadar devam etmişti.
İşte İngiliz İmparatorluğu'nun Hükümdarı Kral Edward Çanakkale'den bu şekilde uğurlanmış ve İstanbul'a doğru hareket etmişti.
4 Eylül 1936 Saat 10.30...
Nahlin yatı H 89 ve H 92 ile Adatepe ve Kocatepe eşliğinde Moda koyu istikametinde yol almaktaydılar. Biraz sonra Nahlin yatı o civarda büyük misafiri selamlamak için bekleyen Türk donanmasının önünden geçerken Kral top atışıyla Çimavira yapan donanma personeli tarafından selamlandı. Nihayet Kralın yatı 10.45'te limanda göründü ve ağır ağır hareket ederek Dolmabahçe Sarayı ile Dolmabahçe Camii arasında demirledi.
Bu sırada Cumhurbaşkanı Atatürk büyük misafirini karşılamak için saat 11.50'de yanındaki zevatla birlikte Tophane rıhtımına geldi.
Kral saat 12.00'de küçük bir motorla Nahlin Yatın'dan ayrılarak Tophane Rıhtımı'na ulaştı. Motorun rıhtıma yanaştığını gören Atatürk yanındakiler ile rıhtıma doğru ilerlemişti. Motor rıhtıma yanaştığında Kralın rıhtıma çıkmasına yardım etmek için Atatürk elini uzattı. Bu arada garip bir olay yaşandı. Kralın motoru boğazın hırçın dalgaları yüzünden bayağı sallanıyordu. Kral tam rıhtıma çıkacağı esnada eli toprağa değimiş ve tozlanmıştı. Bunun üzerine Kral mendille elini silip Atatürk'e öyle uzatmak isteyince... Atatürk:
"Vatanımın toprağı temizdir. Şehit kanlarıyla yıkanmıştır. o el bizi kirletmez" diyerek misafirini elinden tutup rıhtıma çıkarttı.
Kral Edward Yunanistan ziyaretinden sonra Türkiye'ye gelmiştir.
Kral Edward'ı Türk karasularında karşılamak üzere Orgeneral Fahrettin Paşa, mahiyetindeki heyet ile birlikte 3 Eylül 1936 sabahı Kocatepe ve Adatepe torpido muhripleriyle İmroz açıklarına hareket etti. Saat 08.00'de buraya vardı.
Kral Edward'ın yatı Nahlin ve yata refakat eden H 89 ve H 92 destroyerleri ufukta gözüktü. Hafif bir seyirle hareket eden Nahlin Yatı Türk gemilerinin yanından geçerken Türk denizcileri çimavira yaparak üç defa "yaşa" sedasıyla büyük misafiri selamladı. General Fahrettin Paşa ve Kralı karşılayacak olan heyet, Adatepe torpidosunun motoru ile Nahlin yatına yanaştı. Daha sonra Fahrettin Paşa yatın güvertesinde bulunan Kralı selamlayarak İngiliz ateşe Komessiyeli Kolonel Vits ile birlikte yat çıkmıştı.
Fahrettin Paşa burada Krala, Atatürk'ün selamlarını arzetti; Kralda memnuniyetle arzı teşekkür etti. Fahrettin Paşanın Kralla Almanca konuşması kendisini çok memnun etmiş ve Kral da bir Alman'dan farksız olarak Almanca konuştu.
Fahrettin Paşanın bu sıcak karşılamasına müteakip Seddülbahir'e doğru hareket edildi. Torpidolar 1915'te Alman denizaltısı tarafından batırılan Triyomf zırhlısının üzerinden geçerken Türk gemicileri müsaade isteyerek burada yatan kahraman İngilizlerin hatırasına çok güzel bir çelengi denize bıraktılar. Yapılan törende herkes ihtiram duruşuna geçmiş, bando İngiliz ve Türk marşlarını çalmış, sancaklar yarıya indirilmişti.
Kral Edward gösterilen bu incelik karşısında oldukça duygulandı ve "çok güzel düşünülmüş ince bir hareket"sözleriyle düşüncelerini ifade etmiştir. Tören esnasında Kral bol bol fotoğraf çektiği gibi, Orgeneral Fahrettin Altay'ın Çanakkale Savaşları hakkında harita üzerinde verdiği bilgileride dikkatle dinledi. Törenden sonra önde Nahlin yatı arkada iki İngiliz torpidosu ve en arkada Kocatepe ve Adatepe muhripleri olduğu halde saat 11.50'de Seddülbahir önüne gelindi.
Bu arada Kralı görmek için İstanbul'dan Çanakkale'den ve daha bir çok ilden binlerce kişi Seddülbahire gelmişti. Nahlin yatı burada demirleyince önce Sinop motoruyla Fahrettin Paşa daha sonra Graftan motoruyla Kral Edward iskeleye yanaşarak Seddülbahir'de Türk topraklarına ayak bastılar.
Bu samimi karşılamaya müteakip Kral maiyetinde İngiliz mezarlıklar komisyonu reisi Velington ve Fahrettin Paşa ile birlikte daha önce gönderilmiş olan otomobillerle evvela Seddülbahir İngiliz mezarlığına gitti. Kral burada şapkasını çıkardı. Siyah gözlüğünü takarak birer birer mezarların üstündeki isimleri okudu. Kral bütün mezarları gözden geçiriyor ve devamlı olarak mezarlıklar komisyonu reisi Velington'dan izahat alıyordu. Bu esnada Kral nezaket göstererek Fahrettin Paşaya: "Fotoğraf çekmeye müsaade var mıdır? Malum ya buraları artık müstahkem mevkidir..." deyince Paşa: "Haşmetmeap her şey emrinizdedir. Zatı şahaneleri için yasak bahis konusu olamaz" diye cevap verdi.
Teketepe kuzeyindeki küçük kumsal büyük misafirin bir hayli ilgisini çekti. Çanakkale savaşları esnasında ilk olarak buaraya çıkan İngiliz kuvvetleri bu muvaffakiyetlerine rağmen ilerleyememiş ve duraklamışlardı. Fahrettin Paşa burada geçen muharebeyi Krala şöyle değerlendirir.
"Haşmetmeab bu noktada iki hatalı hareket çarpışmıştı. Kaybeden biz olduk. Teketepe'yi müdafaa eden bizimkiler buraya çıkıldığını görünce arkamız kesiliyor diye vaktinden evvel çekildiler. Sizinkiler de ilerlemediler bizimkiler ise durabilirlerdi".
Bu değerlendirme üzerine Kral:
"Bizimkiler ilerleseydi hakikaten müdafilerin arkası kesilmez mi idi?" diyerek hatayı kendi askerlerinin üzerine almış ve böylece güzel bir nezaket örneği daha sergilemişti.
Kral Edward buradan ayrıldıktan sonra Kirte Köyü'nden geçmiş ve buradaki köyün harpte yandığını ve daha sonra tekrar kurulduğunu öğrenince oldukça mutlu olmuştu. Kral Edward Kirte Köyü'nün harpte yıkılmış evleri önünde şapkası elinde olduğu halde hürmetle durdu. Bu esnada yanında çocuğu bulunan yaşlı bir adamın hayatını merak eden Kral, adamın burada savaştığını ve adının da Ahmet Çavuş olduğunu öğrenince kendisiyle bir müddet sohbet etti.
Ertesi günü Kral Edward'ın artık İstanbul yolculuğu ve çok merak ettiği Atatürk ile karşılaşmasına az bir zaman kalmıştı.
Kilye'de Fahrettin Paşa ile çok samimi bir şekilde vedalaştı. Çanakkale halkının kendisine gösterdiği yakınlıktan dolayı teşekkür etti. Büyük misafir bu samimi uğurlamadan dolayı oldukça duygulanmış ve alkışlara şapkasını sallayarak karşılık vermişti. Kral ile halkın bu şekilde karşılıklı selamlaşması sahilde bekleyen motorun hareketinden yata varıncaya kadar devam etmişti.
İşte İngiliz İmparatorluğu'nun Hükümdarı Kral Edward Çanakkale'den bu şekilde uğurlanmış ve İstanbul'a doğru hareket etmişti.
4 Eylül 1936 Saat 10.30...
Nahlin yatı H 89 ve H 92 ile Adatepe ve Kocatepe eşliğinde Moda koyu istikametinde yol almaktaydılar. Biraz sonra Nahlin yatı o civarda büyük misafiri selamlamak için bekleyen Türk donanmasının önünden geçerken Kral top atışıyla Çimavira yapan donanma personeli tarafından selamlandı. Nihayet Kralın yatı 10.45'te limanda göründü ve ağır ağır hareket ederek Dolmabahçe Sarayı ile Dolmabahçe Camii arasında demirledi.
Bu sırada Cumhurbaşkanı Atatürk büyük misafirini karşılamak için saat 11.50'de yanındaki zevatla birlikte Tophane rıhtımına geldi.
Kral saat 12.00'de küçük bir motorla Nahlin Yatın'dan ayrılarak Tophane Rıhtımı'na ulaştı. Motorun rıhtıma yanaştığını gören Atatürk yanındakiler ile rıhtıma doğru ilerlemişti. Motor rıhtıma yanaştığında Kralın rıhtıma çıkmasına yardım etmek için Atatürk elini uzattı. Bu arada garip bir olay yaşandı. Kralın motoru boğazın hırçın dalgaları yüzünden bayağı sallanıyordu. Kral tam rıhtıma çıkacağı esnada eli toprağa değimiş ve tozlanmıştı. Bunun üzerine Kral mendille elini silip Atatürk'e öyle uzatmak isteyince... Atatürk:
"Vatanımın toprağı temizdir. Şehit kanlarıyla yıkanmıştır. o el bizi kirletmez" diyerek misafirini elinden tutup rıhtıma çıkarttı.
Yorumlar
Yorum Gönder